Nieswoiste zapalenie jelit – objawy i leczenie
W poprzednim artykule na temat nieswoistego zapalenia jelit pisaliśmy o przyczynach i objawach tej choroby. Teraz dowiesz się, jak ważne jest prawidłowe rozpoznanie NZJ przez lekarza specjalistę, by leczyć tę chorobę i łagodzić jej objawy.
Spis treści:
Nieswoiste zapalenie jelit – prawidłowe rozpoznanie
Już wiesz, że nieswoiste zapalenie jelit (w skrócie NZJ) dzieli się na dwa główne zaburzenia: chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG).
Oba zaburzenia mają podłoże genetyczne. Patogeneza – czyli mechanizm powstawania i rozwoju choroby – jest wciąż nieustalona, ale bierze się też pod uwagę wpływ czynników środowiskowych, w tym możliwość oddziaływania czynników dietetycznych.
Prawidłowa diagnostyka nieswoistego zapalenia jelit jest skomplikowana i wymaga połączenia wyników:
- badań klinicznych,
- badań obrazowych,
- laboratoryjnych markerów stanu zapalnego,
- biopsji endoskopowych za pomocą ezofagogastroduodenoskopii i/lub kolonoskopii.
U niektórych Pacjentów diagnoza może wymagać wykluczenia chorób pasożytniczych, takich jak giardia i amebiaza. W tym celu wykonuje się badania kału, aby wykluczyć jaja pasożytów i organizmy pasożytnicze. Natomiast w przypadku konieczności rozpoczęcia terapii biologicznej, Pacjenci muszą wykonać badania w celu wykrycia utajonej gruźlicy.
W diagnostyce choroby i ocenie jej powikłań wykorzystuje się także:
- ultrasonografię (USG),
- tomografię komputerową (TK) do oceny perforacji lub niedrożności jelit,
- rezonans magnetyczny (RM w ocenie przetoki odbytu.
Jak zapewne pamiętasz, mimo że WZJG i ChLC mają inny obraz w badaniu histopatologicznym, to około 10% Pacjentów nie można ostatecznie zaklasyfikować do żadnego z tych dwóch typów choroby. Ze względu na trudności diagnostyczne wyodrębniono zatem w NZJ trzecią chorobę o nazwie: nieokreślone zapalenie jelita grubego.
Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie
Celem leczenia jest wywołanie remisji choroby Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Dzieli się je na leczenie łagodnej, umiarkowanej i ciężkiej choroby. Obecnie już we wcześniejszych etapach stosuje się terapie zarezerwowane niegdyś dla fazy ciężkiej.
Pierwszym krokiem w terapii farmakologicznej NZJ są aminosalicylany. Jeśli Pacjent nie reaguje na odpowiednią dawkę aminosalicylanów, drugim krokiem jest dodanie kortykosteroidów, które zwykle powodują znaczne zmniejszenie stanu zapalnego. Po zaobserwowaniu pozytywnej odpowiedzi organizmu chorego dawkę kortykosteroidów się zmniejsza.
U Pacjentów, którym podawane są przewlekle sterydy, niezbędna jest ocena gęstości kości. Jeśli spodziewane jest stosowanie sterydów przez okres dłuższy niż 3 miesiące do diety Pacjenta wprowadza się suplementy wapnia i bisfosfoniany.
Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Terapia WZJG zależy od stopnia zaawansowania choroby i obecności objawów pozajelitowych. W przypadku osób z łagodną do umiarkowanej chorobą ograniczoną do odbytnicy, podstawą są środki aminosalicylanowe, takie jak mesalazyna.
Mesalazyna jest podawana doustnie lub doodbytniczo. Dla Pacjentów opornych na mesalazynę opcją są doustne glikokortykoidy lub immunomodulatory, takie jak przeciwciała monoklonalne TNF-alfa (infliksymab).
Zaostrzenia są zwykle leczone kortykosteroidami. W przypadku osób, które mają więcej niż 1-2 zaostrzenia rocznie, stosuje się leki anty-TNF, np. infliximab (Ramicade), adalimumab (Humira), golimumab (Simponi) lub inne preparaty, takie jak inhibitory kinaz (JAK), antyintegryny - wedolizumab (Entyvio), natalizumab (Tysabri), przeciwciała skierowane przeciw interleukinom 12 i 23; ustekinemab (Stelara), inhibitory S1P zmniejszające migrację limfozytów z węzłów chłonnych.
Niestety, aż do 30% Pacjentów wymaga leczenia chirurgicznego z powodu niekorzystnego przebiegu choroby.
Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna
Leczenie ChLC zależy od zajętej części przewodu pokarmowego, stopnia przetoki lub zwężenia i wszelkich powikłań pozajelitowych. Leczenie łagodnej choroby krętniczo-kątniczej zwykle rozpoczyna się od mesalazyny, dodatkowo wzmacnianej za pomocą doustnego budezonidu, którego zastosowanie charakteryzuje się relatywnie mniejszymi, ogólnoustrojowymi działaniami ubocznymi.
W przypadku bardziej rozległej choroby konieczna jest ogólnoustrojowa terapia steroidowa prednizonem. Pacjentom nie mogącym odstawić sterydów dodawane są środki immunomodulujące, takie jak 6-merkaptopuryna, azatiopryna lub metotreksat w małej dawce.
U Pacjentów z chorobą o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego rozpoczyna się terapię lekami z grupy anty-TNF. U osób z ciężką chorobą, przebiegającą z wystąpieniem przetok, może być konieczne nawet leczenie chirurgiczne.
Nieswoiste zapalenie jelit – dieta. W jaki sposób złagodzić objawy?
Jeśli chorujesz na NZJ, zapewne zastanawiasz się, czy istnieje konkretna dieta lub suplementy opóźniające lub zapobiegające jego objawom. Niestety, nie istnieją. Jednak IOIBD – International Organization for the Study of Inflammatory Bowel Disease – w oparciu o dostępne dane naukowe, sformułowała wskazówki dietetyczne dla chorych.
NZJ dotyka zwykle osoby młode, ale choroba jest przewlekła i trwa przez całe życie. Będąc Pacjentem warto dbać o pogłębienie swojej wiedzy, gdyż pomaga to w leczeniu poprzez chociażby poprawę przestrzegania zaleceń, w tym właśnie diety.
Wskazane modyfikacje diety przy ChLC:
- nie spożywaj niepasteryzowanych produktów mlecznych,
- jedz umiarkowanie do dużo owoców i warzyw, a chorym z objawową postacią choroby lub z istotnymi zwężeniami w przewodzie pokarmowym zaleca się ograniczenie spożycia nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego;
- ogranicz spożycie żywności zawierającej maltodekstrynę, sztuczne substancje słodzące, karagen, karboksymetylocelulozę i polisorbat 80 oraz dwutlenek tytanu oraz siarczyny;
- stosuj dietę o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (lowFODMAP).
Wskazane modyfikacje diety przy WZJG:
- nie spożywaj niepasteryzowanych produktów mlecznych,
- zmniejsz spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa,
- ogranicz spożycie tłuszczów typu trans i kwasu mirystynowego: oleju palmowego, kokosowego oraz tłuszczów w produktach mlecznych;
- zwiększ konsumpcję kwasów tłuszczowych omega-3 EPA i DHA pochodzących z ryb morskich, ale nie z suplementów diety;
- ogranicz spożycie żywności zawierającej maltodekstrynę i sztuczne substancje słodzące, karagen, karboksymetylocelulozę i polisorbat 80, dwutlenek tytanu oraz siarczyny;
- stosuj dietę o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (lowFODMAP).
Rolą diety jest wspomaganie terapii NZJ, łagodzenie objawów i poprawa jakości życia Pacjentów. Warto też zaznaczyć, że każda osoba różni się stanem odżywienia i tolerancją pokarmów, dlatego lekarz gastroenterolog, ściśle współpracując z dietetykiem, wybiera optymalną diety dla indywidualnego Pacjenta.
Znasz już nieswoiste choroby zapalne jelit – co jeszcze musisz wiedzieć?
NZJ ma ogromny wpływ na dobrostan psychiczny osób, które zmagają się z tymi chorobami. U wielu Pacjentów rozwija się depresja, tendencje samobójcze i stany lękowe. Pamiętaj, aby zadbać o jak najlepszą opiekę medyczną i poczucie zaufania do swojego lekarza prowadzącego.
W Centrum Zdrowia MDM robimy wszystko, aby zasłużyć na Państwa zaufanie. Jako lekarze zdajemy sobie sprawę, że oprócz niekorzystnego oddziaływania samej choroby, nasi Pacjenci są leczeni silnymi lekami, takimi jak sterydy i leki biologiczne. Jesteśmy wyczuleni na wszelkie negatywne skutki związane ze stosowanym leczeniem. Dlatego podczas każdej wizyty nasi lekarze monitorują również stan psychiczny Pacjentów.
