Witamina A – na co pomaga i kiedy powinna być stosowana?

Martwisz się o niedobór witaminy A? Uspokajamy – to raczej rzadkość. Natomiast warto wiedzieć, jakie jest źródło witaminy A, na co pomaga i jakie ma właściwości, że pełni tak ważną rolę w organizmie każdego człowieka.

Witamina A – na co pomaga i dlaczego się ją zażywa?

Witaminy to związki chemiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania Twojego organizmu. Nie są substancjami budulcowymi dla tkanek ani nie dostarczają energii, ale biorą udział w wielu procesach, bez których niemożliwe jest zachowanie zdrowia. 

Witaminy nie mogą być syntetyzowane w organizmie, zatem muszą być dostarczane z pożywieniem. Witamina A występuje w formie retinolu w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w postaci karotenoidu – w produktach roślinnych. Magazynowana jest w tkance tłuszczowej.

Niedobór witaminy A jest rzadki, bo jej źródło stanowi wiele produktów spożywczych. Jeśli dbasz o zbilansowaną i różnorodną dietę, to zapewniasz sobie jej wystarczające dobowe spożycie.

Dlatego sprawdź swoje codzienne menu, gdyż witamina A:

Dzięki korzystnemu i antyoksydacyjnemu działaniu witamina A była oceniana w badaniach klinicznych w różnych wskazaniach, np.:

• zaburzenia widzenia,
• zakażenia wirusowe i bakteryjne,
• choroby onkologiczne,
• polipowatość jelita,
• choroba Alzheimera i zaburzenia poznawcze,
• choroba niedokrwienna i zawał serca,
• miażdżyca tętnic u osób palących papierosy,
• osteoporoza,
• stłuszczenie wątroby.

Naszym Pacjentkom witamina A znana jest zapewne jak składnik kosmetyków stosowanych na skórę. Kremy z witaminą A rzeczywiście działają wygładzająco, uelastyczniająco, redukująco na zmarszczki, a także zmniejszają widoczność przebarwień.

Dlatego witamina A sprawdza się również w leczeniu chorób skóry, w tym przede wszystkim trądziku, łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Stosowanie preparatów zawierających retinoidy wymaga konsultacji z lekarzem dermatologiem. Większość leków jest na receptę ze względu na liczne możliwe działania niepożądane. 

Źródło witaminy A – gdzie znajdziesz witaminę?

Naturalne formy witaminy A (retinol i karotenoidy) są substancjami odpornymi na gotowanie, ale mogą ulegać częściowej degradacji w bardzo wysokich temperaturach, np. podczas smażenia i pieczenia. To związki wrażliwe na promienie słoneczne i szybko ulegające rozkładowi, dlatego powinny być chronione przed światłem (w szczególności produkty zwierzęce).

Produkty pochodzenia zwierzęcego bogate w prowitaminę A to:

• masło,
• mleko i przetwory mleczne,
• jajka,
• ryby morskie,
• wątróbka,
• tran.

Produkty roślinne z czerwonym barwnikiem, czyli:

• marchew,
• pomidory,
• papryka,
• dynia.

Ilość prowitaminy A zawartej w poszczególnych produktach może się znacznie wahać. W mięsie wołowym i piersi kurczaka zawartość witaminy A wynosi około 15 ug/100 g, podczas gdy w wątróbce wołowej lub drobiowej ilość ta przekracza 1500 ug/100g.  

Suplementacja witaminy A

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A u kobiet to 700 ug (w ciąży wzrasta do 770 ug, a w okresie karmienia do 1300 ug), a u mężczyzn – 900 ug. Natomiast w przypadku małych dzieci dawka wynosi 400 ug. 

Jak już podkreśliliśmy, naturalne źródła witaminy A u osób zdrowych i stosujących urozmaiconą dietę są zwykle wystarczające do pokrycia dobowego zapotrzebowania. Dlatego w krajach tzw. wysoko rozwiniętych niedobory witaminy A (awitaminoza) są rzadkie i nieczęsto dochodzi do objawów klinicznych. Najbardziej znanym jest zaburzenie widzenia o zmroku, określane potocznie jako kurza ślepota. Innym charakterystycznym objawem niedoboru witaminy A może być:

• wysychanie rogówki i spojówki oka,
• zahamowanie wzrostu,
• zaburzona odporność,
• nawracające infekcje wirusowe lub bakteryjne,
• sucha i szorstka skóra na łokciach, ramionach, kolanach i udach;
• kruchość i łamliwość paznokci,
• wypadanie włosów,
• trądzik i wypryski skórne.

Wchłanianie witaminy A z jelita wymaga obecności tłuszczu, dlatego jej niedobór może występować u osób stosujących diety ubogotłuszczowe oraz cierpiących na choroby przewodu pokarmowego z zaburzeniami wchłaniania, czyli zmagających się z celiakią, mukowiscydozą i zespołami krótkiego jelita. Niedobór witaminy A mogą mieć również chorzy z marskością wątroby (wynika to z zaburzeń syntezy kwasów żółciowych niezbędnych do prawidłowego wchłaniania tłuszczu). 

„W grupie Pacjentów gastroenterologii suplementowanie witaminy A może być celowe. Jednak i tu zalecam ostrożność oraz konsultację z lekarzem. Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu przyjmowania preparatów z witaminą A warto jest wykonać oznaczenie jej stężenia we krwi, aby nie doprowadzić do przedawkowania.”

– zaleca specjalista Centrum Zdrowia MDM, prof. dr hab. n. med. Marek Woynarowski. 

Badanie stężenia witaminy A jest wykonywane w próbce krwi takiej samej, w której oznacza się inne parametry laboratoryjne. Rekomendowaną metodą oznaczeń witaminy A jest metoda HPLC. Norma referencyjna stężenia witaminy A przy użyciu tej metody to 0,3 - 0,7 mg/l. Rekomendacje WHO zalecają suplementację jeżeli stężenie w surowicy jest niższe niż 0,2 mg/l. Natomiast stężenie powyżej 1,2 mg/l wskazuje na hiperwitaminozę A i wiąże się z ryzykiem ujawnienia efektów toksycznych.

Wykazano, że nadmiar witaminy A u kobiet ciężarnych zwiększa ryzyko wad wrodzonych u noworodków. Nie obserwuje się natomiast toksycznych efektów hiperwitaminozy A u Pacjentów otrzymujących witaminę A jedynie z pożywieniem.

Nasze zalecenie lekarskie!

Tymczasem powtarzamy za Hipokratesem, prekursorem profilaktyki: łatwiej zapobiegać niż leczyć. Zatem, drogi Czytelniku, zadbaj o swoją równowagę psychiczną i fizyczną: na dziś dość przeglądania Internetu, za to najwyższa pora na spacer. Pozdrawiamy!

Jeśli masz pytania odnośnie do swojego stanu zdrowia serdecznie zapraszamy do nas na konsultacje. Lekarze specjaliści Centrum Zdrowia MDM służą wszelką radą i pomocą.