Zapalenie jelit u dziecka ⎯ w jakiej formie może występować i jak leczyć dolegliwości?

Zapalenie jelit u dziecka stanowi wyzwanie dla rodziców oraz lekarzy. Choroba przybiera różne formy, ale zawsze ma istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie malucha. W niniejszym artykule omówimy objawy stan zapalnego jelit u najmłodszych pacjentów oraz diagnozowanie i metody leczenia schorzenia.

Każdy rodzic to wie: od czasu do czasu dzieci boli brzuch – i jest to niejako norma. Jednak podopieczni z nieswoistym zapaleniem jelit odczuwają częsty oraz silny ból brzucha. 

Czy po tych dwóch symptomach można stwierdzić zapalenie jelit u dziecka? Objawy (te i kolejne, o których przeczytasz w artykule) warto starannie zapamiętać lub zapisać. Im więcej szczegółów przedstawisz lekarzowi, tym precyzyjniejszą postawi on diagnozę. 

Nieswoiste zapalenie jelit nazywane jest skrótowo NZJ lub zamiennie IBD (z ang. inflammatory bowel disease).

Przewlekłe zapalenie jelit u dzieci to choroba, która może pojawiać się epizodycznie lub występować dłuższy czas. Zazwyczaj obejmuje okresy remisji (gdy nie występują żadne objawy) i zaostrzenia (nawrót jednego lub więcej symptomów).
Większość chorych doświadcza sporadycznych zaostrzeń

Istnieją dwa rodzaje NZJ:

• Choroba Leśniowskiego-Crohna – występuje w dowolnej części przewodu pokarmowego (w jamie ustnej, przełyku, żołądku, jelicie cienkim, jelicie grubym i odbycie) oraz sprawia, że wszystkie warstwy ściany jelita podlegają procesowi zapalnemu.
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – występuje tylko w jelicie grubym i powoduje owrzodzenia na wewnętrznej wyściółce okrężnicy.

Będąc rodzicem warto mieć na uwadze powyższe symptomy, mogące oznaczać zapalenie jelita grubego u dziecka. Objawy, jak widzisz, obejmują szerokie spectrum, nie tylko ze strony układu pokarmowego. 

Co ważne, dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit mają trudność z przyswajaniem niezbędnej dla prawidłowego rozwoju ilości kalorii i składników odżywczych. Dlatego niektóre z nich mogą rosnąć wolniej lub zacząć dojrzewać później niż zwykle.

Czy zapalenie jelit u dzieci łatwo zdiagnozować?

NZJ powoduje zapalenie części jelita, które manifestuje się jako zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej jelita. Diagnoza choroby u dzieci może być czasem trudna ze względu na różnorodność objawów oraz podobieństwo do innych schorzeń przewodu pokarmowego. 

Około 1 na 10 dzieci ma nieokreślone zapalenie jelita grubego. Oznacza to, że lekarz nie może ostatecznie stwierdzić czy NZJ jest chorobą Leśniowskiego-Crohna, czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Istnieje również kategoria zapalenia jelit o bardzo wczesnym początku, którą diagnozuje się u dzieci poniżej 6 roku życia. To rzadkie, ale poważne schorzenie różni się od choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Obejmuje poważne, wyniszczające objawy, które zwykle nie reagują na standardowe metody leczenia NZJ. 

Z kolei niemowlęce NZJ to podgrupa choroby, która dotyka dzieci poniżej 2 roku życia. Nieswoiste zapalenie jelit o bardzo wczesnym początku często jest powiązane z mutacjami genetycznymi, które można zidentyfikować za pomocą odpowiednich badań laboratoryjnych

Zapalenie jelit u dziecka – co zrobić? 

Jeśli zaobserwujesz wymienione objawy nieswoistego zapalenia jelit u swojego dziecka, bezwzględnie i niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem. 

Specjalista przeprowadzi badanie i wywiad, pytając o: 

• Objawy. 
• Stan zdrowia w przeszłości. 
• Stan zdrowia rodziny
• Przyjmowane leki. 

Niezbędne może okazać się również badanie: 

• Krwi. 
• Kału.
• Obrazowe i inne, w tym na obecność krwi w stolcu. 

Lekarz może również zlecić badania endoskopowe w celu obejrzenia żołądka i części jelit za pomocą przyrządu zwanego endoskopem, tj. długiej, cienkiej rurki z kamerą na końcu. Podczas oględzin górnego odcinka przewodu pokarmowego (żołądka i dwunastnicy) lekarz wprowadza endoskop poprzez gardło i przełyk, aby obejrzeć żołądek i dwunastnicę. 

W przypadku konieczności kolonoskopii lekarz wprowadza endoskop przez odbyt, aby poszukać stanu zapalnego, krwawienia lub wrzodów w okrężnicy. Podczas zabiegu lekarz może pobrać małe próbki tkanek, które zostają przesłane do laboratorium w celu przeprowadzenia dalszych badań. 

Badania endoskopowe u dzieci wykonywane są w znieczuleniu udziałem anestezjologa

Przyczyny choroby jelit u dzieci 

Niestety, przyczyny nieswoistego zapalenia jelit u dzieci są nadal niejasne. Prawdopodobnie obejmują połączenie czynników – genetycznych i środowiskowych z dysfunkcją układu odpornościowego.

Zapalenie jelit u dziecka – jak leczyć? 

Nieswoiste zapalenie jelit jest chorobą trwającą całe życie. Celem leczenia jest utrzymanie jej w remisji tak długo, jak to możliwe. Chociaż obecnie nie ma lekarstwa na NZJ, regularne przyjmowanie leków i wizyty u lekarza mogą pomóc poczuć się lepiej.

Wspomagające metody leczenia u dzieci obejmują: 

• Zmiany w diecie.

Lekarz gastroenterolog prowadzący Twoje dziecko prawdopodobnie przepisze jeden lub więcej leków tzw. podtrzymujących, w celu leczenia NZJ i zapobiegania zaostrzeniom choroby. Istnieją trzy główne klasy leków stosowanych w leczeniu NZJ:

• Aminosalicylany (5-ASA) to leki podobne do aspiryny, które zmniejszają stan zapalny w samej ścianie jelita. Są one najczęściej stosowane w łagodnym do umiarkowanego stadium wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i sporadycznie w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Przykłady 5-ASA obejmują mesalazynę i sulfasalazynę.
• Immunomodulatory to rodzaj leków stosowanych w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego poprzez zmniejszenie aktywności układu odpornościowego. Najczęściej stosowanymi immunomodulatorami są 6-merkaptopuryna (6MP), azatiopryna (Imuran) i metotreksat. Rzadziej zalecanym jest takrolimus. Środki te są zwykle podawane pacjentom, którzy nie reagują na inne metody kuracji. Lekarz dziecka będzie dokładnie sprawdzał wyniki badań laboratoryjnych przed rozpoczęciem stosowania tych farmaceutyków.

Leki biologiczne są stosowane, gdy:

• NZJ nie reaguje na inne leki. 
• Farmaceutyki powodują działania niepożądane. 
• Przy powikłaniach choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (takie jak choroba oporna na leczenie lub przetoki).

Leki biologiczne działają poprzez blokowanie niektórych procesów zapalnych w organizmie pacjenta. Mogą one również zmniejszać liczbę komórek układu odpornościowego. Przykładami tej klasy farmaceutyków są:

• Remicade. 
• Humira. 
• Cimzia. 
• Simponi. 
• Sterlara.
• Entyvio. 

Są one zwykle podawane w postaci zastrzyków lub wlewów dożylnych.

• Sterydy

Zazwyczaj są one stosowane podczas zaostrzenia choroby w celu remisji symptomów.

Istnieją różne rodzaje sterydów:

• Sterydy dożylne –  podawane w szpitalu. 
• Sterydy doustne – o ogólnoustrojowym działaniu np.: prednizon. 
• Sterydy miejscowe –  leczące miejscowe stany zapalne w esicy, odbytnicy lub odbycie za pomocą lewatywy, pianki lub czopka. Wykazują one zwykle mniej skutków ubocznych niż sterydy doustne i dożylne.
• Antybiotyki - są czasami stosowane w leczeniu infekcji, przetok i ropni. Mogą być również podawane w połączeniu z innymi lekami na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Do najczęściej zalecanych leków należą metronidazol i cyprofloksacyna.
• Operacje - pomimo leczenia NZJ lekami zmniejszającymi stan zapalny i pomagającymi zapobiegać infekcjom, czasem objawy nie ustępują i dziecko wymaga operacji. 

Celem operacji jest ratowanie zdrowia i życia dziecka, poprzez zminimalizowanie uszkodzeń jelita lub w ciężkim stanie – usunięcie jego fragmentu. Należy jednak pamiętać, że zwłaszcza w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna zabieg rzadko jest daje dożywotnie efekty, ponieważ stan zapalny może nawracać w innych miejscach w przewodzie pokarmowym. 

Inne wskazania do operacji obejmują:

• Dziurę w jelicie (perforację jelita).
• Niedrożne jelito.
• Nieustępujące krwawienie.

Zobacz także: Nieswoiste zapalenie jelit objawy i leczenie

Razem możemy lepiej pomóc dziecku z zapaleniem jelit 

Dzieci i nastolatki z NZJ mają wiele różnych potrzeb, które mogą obejmować:

• Rozmaite metody leczenia. 
• Monitorowanie wzrostu i rozwoju. 
• Opiekę chirurgiczną. 
• Wsparcie psychologiczne.

W naszym Centrum MDM zapewnimy Twojemu dziecku i Tobie pełne wsparcie. Ponieważ NZJ wpływa nie tylko na przewód pokarmowy, w składzie zespołu opiekującego się Twoim dzieckiem muszą znaleźć się również: 

• Dietetycy. 
• Pracownicy socjalni. 
• Psychologowie. 
• Pielęgniarki.

Aby pomóc zająć się wszystkimi aspektami życia z NZJ.

Wsparcie psychologiczne i rozmowy z dzieckiem są bardzo ważne. Dzieci z NZJ często opuszczają zajęcia szkolne, mając bolesne skurcze, biegunki czy uczucie zmęczenia. To sprawia, że mogą czuć się smutne, lub – co gorsza – wykluczane, czyli nieakceptowane w swojej grupie rówieśniczej.

Jeśli jesteś rodzicem dziecka z NZJ, pamiętaj, żeby zawczasu porozmawiać z lekarzem o sposobach na poprawę samopoczucia Twojego dziecka. Pomocna może być także rozmowa z terapeutą lub innym specjalistą ds. zdrowia psychicznego. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że może rozmawiać otwarcie i w zaufaniu zarówno z  Tobą jak i z lekarzem. Samo mówienie o swojej chorobie może czasami pomóc dzieciom z NZJ poczuć się o wiele lepiej.

Warto również porozmawiać z wychowawcą klasy dziecka, aby odpowiednio przygotował rówieśników. Dziecko z nieswoistym zapaleniem jelit chce czuć się traktowane tak samo, jak inni. 

Nieswoiste zapalenie jelit nie jest chorobą, z której dzieci wyrastają. Jednak dzięki troskliwej wieloaspektowej opiece, jaką oferujemy również w naszym Centrum Zdrowia MDM, u wielu osób przez długi czas mogą nie występować żadne objawy

Jeśli odczuwasz opisane dolegliwości jelitowe, skontaktuj się z nami. W Centrum Zdrowia MDM znajdziesz szeroką ofertę usług,
w tym także w zakresie opieki gastroenterologicznej.